دزیمتری به علمی اطلاق می شود که توسط آن دز تابش با اندازه گیری، محاسبه یا ترکیبی از اندازه گیری و محاسبه تعیین می‌شود.
نام فنی دز تابش “دز جذبی” “absorbed dose” است. مقدار انرژی پرتوی جذب شده در بافت تقسیم بر جرم بافت.
دزیمتری حوزه ای است که در رادیولوژی تشخیصی اهمیت بسیاری دارد.
در میان متخصصان بهداشت این درک وجود دارد که دز پرتوی دریافتی توسط بیماران از معاینات و روش‌های مدرن اشعه ایکس می‌تواند در ایجاد سرطان در سراسر جمعیت و در برخی موارد ناگوار، در آسیب‌های حاد برای بخش‌های خاص بدن مانند پوست و چشم، موثر باشد.
روش‌های دزیمتریک در بخش‌های رادیولوژی برای مواردی مانند تعیین سطح دز بیمار برای بهینه‌سازی معاینات و کمک به تصمیم‌گیری در مورد توجیه انتخاب‌های معاینه و کمک به جلوگیری از تصویربرداری غیرضروری استفاده می شود.
دزیمتری بیمار برای موارد خاص مانند معاینه اشعه ایکس کودکان و بیماران باردار مهم است. همچنین یک جزء کلیدی از کنترل کیفیت تجهیزات و روش های اشعه ایکس است.
تشعشع و تاثیر آن بر سلامتی
اولین راهی که تابش اشعه ایکس بر سلامت ما تأثیر می گذارد از طریق شکستن مولکول‌های DNA است. هنگامی که DNA دز بسیار بالایی از تابش دریافت می کند، که در مدت زمان کوتاهی ارسال می شود، سلول ممکن است بمیرد یا آسیبی ببیند که دیگر قابل ترمیم نباشد.
هر چه دز تشعشع بالاتر و سن فرد در زمان قرار گرفتن در معرض اشعه کمتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان بیشتر است.
استفاده از سی تی اسکن در سال‌های اخیر در بزرگسالان و کودکان افزایش یافته است که احتمالا بیمار را در معرض دز بالای غیرضروری اشعه قرار می‌دهند. این ضروری است که از انجام تصویربرداری غیر ضروری خودداری شود.
کودکان ده برابر بیشتر از بزرگسالان به تشعشع حساس هستند. به کودکان نباید دز مشابه بزرگسالان داده شود. به همین دلیل است که محاسبه دز تشعشع یک موضوع مهم در رادیولوژی تشخیصی است.
ایمنی در برابر پرتو
ایمنی در برابر پرتو یکی از دغدغه‌های بیماران، پزشکان و کارکنان بسیاری از بخش‌ها از جمله رادیولوژی است. تشعشعات حاصل از روش‌های تصویربرداری تشخیصی، مانند توموگرافی کامپیوتری، ماموگرافی، و تصویربرداری هسته‌ای، عوامل جزئی در مواجهه با دز تجمعی پرسنل مراقبت‌های بهداشتی هستند. با این حال، هر گونه قرار گرفتن در معرض تابش یک خطر بالقوه برای بیماران و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی به طور یکسان است.
مدت زمان قرار گرفتن در معرض پرتو، فاصله از منبع و حافظ فیزیکی جنبه‌های کلیدی در کاهش دز تابش هستند. مدت زمان قرار گرفتن در معرض پرتو را می‌توان به روش‌های مختلفی به حداقل رساند. هنگامی که بیمار را در معرض پرتو قرار می‌دهید، تکنسین یا پزشک باید تصاویر مورد نیاز را از قبل برنامه ریزی کند تا از قرار گرفتن در معرض پرتو غیر ضروری و اضافی جلوگیری شود. در نهایت، مدت زمان قرار گرفتن در معرض پرتو باید تا حد امکان محدود شود.
هدف حفاظت در برابر پرتو، کاهش قرار گرفتن در معرض تابش غیر ضروری با هدف به حداقل رساندن اثرات مضر پرتوهای یونیزان است. در زمینه پزشکی، پرتوهای یونیزان به ابزاری اجتناب‌ناپذیر برای تشخیص و درمان انواع بیماری ها تبدیل شده است. آموزش رسمی حفاظت در برابر اشعه به کاهش قرار گرفتن در معرض پرتو، به کارکنان پزشکی و بیماران کمک می کند. همانطور که قرار گرفتن در معرض تشعشع رایج‌تر می‌شود، درک کامل خطرات قرار گرفتن در معرض پرتو و تکنیک‌های کاهش دز و محاسبه، اندازه‌گیری و بهینه‌سازی معاینات بسیار مهم خواهد بود.
استفاده از تشعشعات یونیزان توسط نهادهای قانونگذاری برای محدود کردن قرار گرفتن افراد و جمعیت در معرض تشعشعات تنظیم می شود. آلمان دستورالعمل اروپایی ۹۷/۴۳/EURATOM را با به روز رسانی مقررات حفاظت در برابر تشعشعات موجود در قوانین ملی اجرا کرده است. کمیسیون آلمان در مورد حفاظت رادیولوژیکی به طور منظم بیانیه ها و توصیه‌هایی را در مورد حفاظت در برابر پرتو در پزشکی و رادیولوژی تشخیصی منتشر می کند، مانند معرفی سطوح مرجع تشخیصی و دستورالعمل‌های ارجاع برای تصویربرداری رادیولوژیکی و پزشکی هسته ای.
حفاظت در برابر تشعشع تقریبا به قدمت پرتوهای نامرئی کشف شده توسط ویلهلم رونتگن در ۸ نوامبر ۱۸۹۵ است. اثرات مخرب اشعه ایکس اندکی پس از آن کشف شد. پزشکان و بیمارانی که برای مدت طولانی در معرض تابش قرار گرفته بودند، اغلب دچار erythema می‌شدند. اگرچه پرتوهای یونیزان می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سلامتی داشته باشد، اما روش‌های بررسی رادیولوژیک اکنون بخشی پذیرفته شده از عملکرد بالینی است، زیرا مزایای آن برای بیمار بسیار بیشتر از خطرات قرار گرفتن در معرض اشعه است.
